Osoby z histrionicznym zaburzeniem osobowości nie da się nie zauważyć. Potrafi zrobić koło siebie show, byle tylko przykuć uwagę innych. Osoba ta będzie mówiła głośno i barwnie, dużo gestykulując. By zwrócić uwagę coś upuści, opowie niesamowitą historię czy nawet zemdleje. Jej ubiór i sposób zachowania bywa określany przez innych jako uwodzicielski. Jednak poza stylem bycia dostrzegalnym na pierwszy rzut oka, osoba z histrionicznym zaburzeniem osobowości może borykać się z problemami w relacjach międzyludzkich, lękami czy depresją, które bywają trudniejsze do zaobserwowania.
Zachowania charakterystyczne dla osobowości histrionicznej
- zachowania prowadzące do zwracania na siebie uwagi – stałe poszukiwanie wrażeń, dążenie do dostrzeżenia i docenienia przez innych. Osoba taka źle czuje się, gdy nie jest w centrum uwagi;
- przesadne uzewnętrznianie emocji – teatralne zachowania, dramatyzowanie na temat własnych przeżyć, nadmiernie impresyjna mowa;
- płytkość emocji – przeżywane emocje są powierzchowne, szybko ulegają zmianie, skłonność do wpadania w gniew i znudzenia;
- uwodzicielskość w zachowaniu i w wyglądzie - w relacjach z innymi ludźmi występowanie zachowań prowokacyjnych seksualnie nieadekwatnych do sytuacji;
- podatność na sugestie – łatwe poddawanie się sugestiom, uleganie wpływom innych osób lub okoliczności;
- przecenianie relacji – kontakty i związki z innymi ludźmi są oceniane jako bliższe niż są w rzeczywistości;
- skupienie na wyglądzie fizycznym – podkreślanie fizyczności, postrzeganie siebie jako osoby atrakcyjnej i czarującej, wykorzystywanie wyglądu, by przyciągać uwagę innych.
Odmiany osobowości histrionicznej
- Teatralna - jest to osoba pożądająca uwagi, zmanierowana, ze skłonnościami do dramatyzowania. Jej zachowanie oraz wygląd nie są naturalne. Skupia się na przyciąganiu uwagi swoim wyglądem. Może to osiągnąć posiadając styl jest jak z żurnala albo przyciągać wzrok przesadną stylizacją np. nadmiarem biżuterii czy mieszanką kolorów.
- Pełna życia – z cechami osobowości narcystycznej. Osoba ożywiona, optymistyczna, wesoła. Bywa spontaniczna, reaguje impulsywnie, nie zważając na konsekwencje. Często poszukuje nowych wrażeń, zmienia partnerów. Osoby, które funkcjonują bliżej normy mają nowe pomysły na biznes, pędzą z jednej pracy do drugiej, przyciągają swoją energią, natomiast typy bardziej zaburzone szybko się nudzą, nie dotrzymują obietnic, porzucają wspólników.
- Infantylna - z cechami osobowości z pogranicza. Ma problemy z poczuciem własnej tożsamości. Skłonna do dziecinnych awantur, nerwowa. W relacjach wymagająca i nadmiernie przywiązana. Łatwo przechodzi od miłości do nienawiści. W dobrych chwilach potrafi być życzliwa, a za moment mieć zły nastój. Często skarży się na złe traktowanie ze strony innych, a jeśli ktoś zaprzeczy reaguje złością.
- Zjednująca - z cechami osobowości zależnej. Głównym celem życia jest pozyskanie aprobaty. W tym celu osoba potrafi zasypywać komplementami, łagodzić konflikty, poprawiać zły nastój. Stara się za wszelką cenę zadowolić innych poświęcając własne potrzeby np. poprzez przyznawanie komuś racji czy zgadzanie się na wszystko. Uważa siebie za osobą problemową, której nikt nie kocha.
- Nieszczera - z cechami osobowości antyspołecznej. Na początku osoba ta może robić dobre wrażenie. Często jest odbierana jako towarzyska i spontaniczna. Potrafi jednak oszukiwać, nie dotrzymuje obietnic, bywa skłonna do łamania norm społecznych, potrafi wybuchnąć złością. Mogą być również osoby, które są bardziej egocentryczne, a wtedy świadomie manipulują, są konfliktowe. Uprzejmość wobec innych odbierają jako słabość oraz boją się, że sami zostaną tak ocenieni.
- Wzburzona - z cechami osobowości z pogranicza. Łatwo ulega emocjom, ma często zmienny nastrój od podniecenia, przez napady gniewu po wyczerpanie. Powierzchownie życzliwa, jednak szybko się nudzi i jest społecznie niedojrzała. Nadwrażliwa na krytykę, łatwo traci nad sobą panowanie, reaguje z gwałtownością, szybko popada w przygnębienie. Nie znajdując aprobaty u innych staje się kłótliwa, zazdrosna i krytyczna wobec otoczenia.
Agresja i przemoc u osób z osobowością histrioniczną
Osoby z osobowością histrioniczną bywają autoagresywne. Zdarza się, że aby zyskać uwagę grożą samobójstwem lub nawet podejmują próby. Potrzeba osobistego znaczenia, chęć docenienia przez otoczenie oraz łatwość ulegania sugestii i wpływowi innych mogą powodować, że pod wpływem charyzmatycznych liderów czy grup, osoby te zaangażują się w przemoc. Czasami szukając pobudzenia emocjonalnego mogą podejmować zachowania ryzykowne czy niezgodne z prawem. Dążą wtedy do sytuacji, które powodują, że są w centrum uwagi, dostarczają silnych emocji i pokonują nudę np. wdawanie się w bójki.
Pomoc i terapia dla osób z histrionicznym zaburzeniem osobowości
Podstawową formą pomocy dla osób z tym zaburzeniem osobowości jest psychoterapia. Pomimo, że osobowość histrioniczna jest dosyć „wyraźna” poprzez teatralne i przerysowane zachowanie, to jednak osoby z tą osobowością rzadko szukają pomocy terapeutycznej. Powodem dla którego mogą zgłosić się na psychoterapię są zazwyczaj problemy w relacjach z innymi. Terapeuta może być postrzegany jako „wybawca od kłopotów”. W relacji terapeutycznej mogą pojawić się charakterystyczne dla tych osób przesadnie silne emocje oraz zachowania uwodzicielskie. Może być też tak że osoba histrioniczna podczas spotkań uzna, że terapeuta jest za mało zaangażowany lub nagle znudzi się terapią, a w konsekwencji porzuci pomoc. W przypadku depresji i objawów lękowych bywa konieczna wizyta u psychiatry i włączenie farmakoterapii. Leki mogą być jednak demonstracyjnie nadużywane lub posłużyć do celów samobójczych, dlatego należy je stosować ostrożnie.
Źródła:
- J. Groth „Histrioniczne zaburzenie osobowości” w: Zaburzenia osobowości. Problemy diagnozy klinicznej red. L. Cierpiałkowska, I. E. Soroko, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, 2017, s. 198 – 213.
- T. Millon, R. Davis i in. „Osobowość histrioniczna” w: „Zaburzenia osobowości we współczesnym świecie”, Instytut Psychologii Zdrowia, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa, 2005, s. 317 - 363;
- ttps://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/zaburzenia_osobowosci/74826,osobowosc-histrioniczna
Joanna Kiszka – psycholog
Ośrodka Interwencji Kryzysowej w Górnie
Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Górnie
Ul. Rzeszowska 5 (pawilon 7)
36-051 Górno
tel. 518-736-839, telefon interwencyjny 885-696-640
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. lub Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.