OPIS ŚCIEŻKI Ścieżka w leśnictwie Bratkowice stanowi istotny element programu edukacji ekologicznej Nadleśnictwa. Jej usytuowanie przy drodze, w sąsiedztwie siedziby leśnictwa czyni ją w pełni dostępną o każdej porze roku. Ścieżka tworzy pętlę zaczynającą się i kończącą w punkcie edukacyjnym na skraju lasu.
Są tam ławki i stoły jest wyznaczone miejsce na ognisko. Ustawiono zarówno w punkcie edukacyjnym jak i na trasie ścieżki tablice opisujące las, procesy w nim zachodzące, a także miejsca szczególnie cenne kulturowo i historycznie.
Na trasie ścieżki o długości ok. 4 km. omawiane są między innymi następujące tematy:
- Ogień i las
- Zbieramy grzyby
- Śmieci i las
- Uprawy leśne
- Mrówki leśne
- Ochrona ptaków
- Zwierzęta łowne
- Krzyż Milenijny
- Krzyż przydrożny
OGIEŃ I LAS Pożary lasów są zaliczane do najczęściej występujących klęsk żywiołowych. Płomień jest w stanie zniszczyć całe życie w środowisku leśnym. Spaleniu ulegają drzewa, krzewy ale także zagłada dotyka zbiorowiska grzybów, bakterii i owadów. Ma to ogromny negatywny wpływ na procesy zachodzące w przyrodzie. Do atmosfery z dymem dostają się szkodliwe dla ludzi ogromne ilości tlenku i dwutlenku węgla, tlenki siarki, różne substancje smoliste.
Szczególną ostrożność należy zachowywać wiosną i w okresach suszy. NIE WYPALAJ ŁĄK I TRAW.
W przypadku zauważenia pożaru dzwoń na numer telefonu 998 lub 112.
ZBIERAMY GRZYBY W okolicach Bratkowic występuje wiele gatunków grzybów. Odgrywają one bardzo ważną rolę współżyjąc z drzewami (mikoryza) lub też rozkładając drewno drzew obumarłych. W ten sposób powstaje próchnica podnosząca żyzność gleb. Spacerując po lesie widzimy tylko owocniki grzybów ponieważ rozwijająca się w glebie lub drewnie grzybnia jest trudna do zauważenia. Na swojej drodze spotkamy zarówno grzyby jadalne jak i trujące. Dlatego też wybierając się na grzybobranie warto mieć z sobą klucz do rozpoznawania grzybów. Zbieramy tylko znane sobie gatunki grzybów.
Najczęściej spotykane i najsmaczniejsze grzyby jadalne to: borowik szlachetny, koźlarz babka, podgrzybek brunatny, pieprznik jadalny (kurka), maślaki.
Należy natomiast wystrzegać się również licznie występujących gatunków trujących: borowik szatański, muchomory sromotnikowy i czerwony, goryczak żółciowy. Lista gatunków zarówno jadalnych jak i trujących jest znacznie dłuższa.
W lesie żadnych grzybów NIE NALEŻY NISZCZYĆ.
ŚMIECI I LAS Zaśmiecanie lasu staje się coraz większym problemem Nadleśnictwa. Rozwój cywilizacji pociąga za sobą wytwarzanie dużych ilości odpadów trudnych do utylizacji. Różnorodne odpady wyrzucane są do lasu przy okazji wykonywania porządków domowych, uprawiania turystyki, rekreacji czy korzystania z dróg biegnących przez tereny leśne.
Zaśmiecony las to nie tylko problem estetyczny, ale także ekologiczny.
Na trasie ścieżki ustawiliśmy kosze na śmieci KORZYSTAJCIE Z NICH.
UPRAWY LEŚNE Odnowienie lasu prowadzi do powstania nowych drzewostanów w miejsce dotychczasowych, wyciętych, bądź zniszczonych przez klęski np. pożar. Odnowienie sztuczne polega na wysiewie nasion lub wysadzeniu sadzonek na powierzchni przyszłej uprawy. Odnowienie naturalne powstaje samorzutnie samosiewem lub z odrośli. W przypadku gatunków drzew wymagających osłony uprawy zakłada się pod okapem drzewostanu przewidzianego w przyszłości do usunięcia. Gatunki światłolubne sadzimy na powierzchniach otwartych.
Teren pod odnowienie lasu wymaga odpowiedniego przygotowania. Składa się na to usuwanie pozostałości pozrębowych oraz przygotowanie gleby np. poprzez orkę pługiem leśnym (specjalnie wzmocnionym). Najodpowiedniejszą porą sadzenia jest wiosna, kiedy jeszcze rośliny są w stanie spoczynku zimowego. W celu uzyskania drzewostanu wielogatunkowego sadzimy na jednej uprawie różne gatunki drzew w zmieszaniu uzależnionym od ich wymagań.
WSTĘP NA UPRAWY LEŚNE O WYSOKOŚCI DO 4 M JEST NIEDOZWOLONY
MRÓWKI LEŚNE Gniazdują w dużych kopcach zbudowanych z resztek roślinnych. W pobliżu mrowiska zbiegają się marszruty - szlaki pokarmowe mrówek robotnic. Znoszą one do mrowiska różne drobne bezkręgowce. Duże mrowisko mrówki rudnicy eliminuje ze swego otoczenia nawet około miliona sztuk innych, najczęściej szkodliwych owadów w ciągu sezonu. Społeczeństwo mrówek składa się z matki produkującej jaja, robotnic i okresowo uskrzydlonych samic i samców. Matka znosząca od 30 do 300 jaj dziennie jest dokarmiana przez robotnice, dbające równocześnie o larwy i jaja. Matka może żyć do 15 lat, pozostałe mrówki tzw. "personel" jest krótkowieczny.
Mrówki mają licznych drapieżców. Są to dzięcioły wykonujące tunele w kopcach, ale mrowiska niszczą także dziki, lisy i kuny. Dlatego też mrowiska grodzimy lub zabezpieczamy siatkami.
OCHRONA PTAKÓW Liczne występowanie ptaków owadożernych w istotny sposób ogranicza liczebność szkodliwych owadów leśnych. Mimo ochrony i pozostawiania w lesie starych drzew dziuplastych, miejsc lęgowych dla ptaków jest ciągle zbyt mało. Dlatego też od dziesiątków lat leśnicy pomagają ptakom wieszając na drzewach skrzynki lęgowe. Należy pamiętać, że nieco inne są budki lęgowe dla małych ptaków, inne sztuczne gniazda dla dużych ptaków, a jeszcze inne np. dla nietoperzy. Konstrukcja skrzynek lęgowych powinna umożliwiać coroczne ich czyszczenie.
Godne polecenia są skrzynki zrobione z wydrążonego pnia drzewa, najczęściej osiki lub świerka. Ważnym jest jednak by nie były zbyt ciasne i zachowano proporcje odpowiednie dla różnych gatunków ptaków.
ZWIERZĘTA ŁOWNE Są elementem równowagi biocenotycznej w lesie. Z uwagi na brak dużych drapieżców nastąpił wzrost populacji zwierzyny grubej. Stosunkowo często spotykanymi w lasach Bratkowic są:
- Jeleń europejski - żywi się głównie pędami, korą, liśćmi i owocami krzewów i drzew. Sarna bytuje zarówno w polach jak i w lesie. Jest zwierzęciem najczęściej postrzeganym w czasie dnia.
- Dzik preferuje duże kompleksy leśne, obfitujące w mokradła i bagna. Zeruje w lesie i na przyleśnych uprawach rolnych.
- Samce jelenia i sarny corocznie zrzucają i odbudowują poroże. Tak zwane "zrzuty" można znaleźć w trakcie leśnych wędrówek. Nadmiar jelenia i sarny powoduje wzrost szkód w uprawach leśnych, natomiast zbyt duży stan dzików to uciążliwe szkody w uprawach rolnych.
KRZYŻ MILENIJNY Został ustawiony na niewielkim wzniesieniu w drzewostanie sosnowym. Datę poświęcenia krzyża w czasie mszy polowej upamiętnia tabliczka na nim umieszczona z wygrawerowanym napisem:
"WOTUM DZIĘKCZYNNO - BŁAGALNE PARAFIAN BRATKOWIC W ROKU JUBILEUSZOWYM A.D. 15.X.2000 ROK" Wykonano i rozwieszono drewniany różaniec. Głazy narzutowe nawieziono z pobliskich żwirowni. Miejsce wokół krzyża z upływem czasu wzbogaca się o kolejne elementy kultu religijnego. W maju 2001 r. stanęła figura Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. Wybudowano kamienny ołtarz, ustawiono ławki. Odbywają się tutaj msze polowe, w maju wierni śpiewają pieśni ku czci Matki Boskiej.
KRZYŻ PRZYDROŻNY Znajduje się przy drodze prowadzącej przez las z Bratkowic do Porąb Kupieńskich. Obecny krzyż wykonany przez miejscowego cieślę Tadeusza Półtoraka został ustawiony 28 czerwca 2003 r. i poświęcony 5 lipca w tym samym roku przez ks. Józefa Książka. Jest to już czwarty z kolei krzyż w tym miejscu. Pierwszy ustawił zarządca bratkowickich lasów Stanisław Bal jeszcze przed I wojną światową. Umieszczono na nim kapliczkę, która wcześniej prawdopodobnie zawieszona była na przydrożnym drzewie.
Kolejno po sobie następujące zmiany krzyża miały miejsce w latach 1946 i 1971. Kapliczka przedstawia Ukrzyżowanego Chrystusa, obok niego stoją dwie drewniane figurki św. Jana i Matki Bożej. W czerwcu 2003 r. kapliczka została starannie odnowiona przez Władysława Kwoczyńskiego. Autor kapliczki nie jest znany.
Źródło: Nadleśnictwo Głogów Małopolski
