Uroczysta Msza św. dziękczynna, pomysłowe, tradycyjne wieńce, kolorowe i eleganckie grupy wieńcowe, odświętne stroje, lokalne władze, banderia konna. muzyka ludowa, starostowie i dożynkowy chleb, scena „pod chmurką”, nagłośnienia, zespoły artystyczne, tłumy widzów, nastrój radości i podniecenia, a o zmroku tańce i zabawa. To współczesna wersja dożynek, których sezon trwa do końca września
Dziękczynienie za plony, pracę i chleb
Ale nie zawsze tak było. Samorządowcy i rolnicy gminy Świlcza, zaproszeni goście, mieszkańcy gminy, starostowie i grupy wieńcowe Gminnego Święta Plonów, uczestniczyli w dziękczynnej, za dorodne tegoroczne plony, Mszy św. odprawionej w kościele pw. św Teresy od Dzieciątka Jezus w Rudnej Wielkiej i rozpoczynającej Gminne Uroczystości Dożynkowe 2021 Gminy Świlcza.
Koncelebrował ją proboszcz Parafii ks. dr Wacław Sopel w asyście licznej ministranckiej służby kościelnej. Ks. doktor wygłosił okolicznościową homilię, mówił m.in.: Wyrażam radość z powierzenia po ponad 10 latach tak zaszczytnego – obowiązku współorganizacji w parafii rudniańskiej – dożynek Gminy Świlcza. Troski i kataklizmy, wyzwania świata współczesnego każą nam dzisiaj z wielkim szacunkiem patrzeć na pracę rolnika, która – ze względu na uzależnienie od natury – jest wystawiona na większe ryzyko, aniżeli praca innych gałęzi gospodarki. A jednak rolnicy nie powinni stracić wiary w pomoc Bożą i opiekę Maryi – naszej Matki [...]
Podczas Mszy św. poświęcone zostały wieńce, bochny chleba i i kosze dożynkowe z owocami i wypiekami przygotowane przez członkinie Kół Gospodyń Wiejskich przy współudziale druhów Ochotniczych Straży Pożarnych z każdej wsi. Wniesione do świątyni napełniły ją feerią barw, zapachem kłosów zbóż, owoców, ziół. kwiatów polnych i ogrodowych, bo
[...] najpiękniejsze są polskie kwiaty [...]
pod polskim niebem, w szczerym polu wyrosły
ojczyste kwiaty, w i ich urodzie, zapachu – jest POLSKA!
Obchody dożynkowe rozpoczynają się zawsze wiciem wieńca, z pozostawionych na polu zbóż, z kiści czerwonej jarzębiny, orzechów, owoców, kwiatów i kolorowych wstążek. Wieńce dożynkowe miewały zwykle kształt wielkiej korony lub koła. W przeszłości umieszczano w nich czasem sztuczne koguty, kaczęta lub małe gąski, bo „miało to zapewniać piękny i zdrowy przychówek gospodarski”.
Tegoroczne Święto Plonów odbywało się po rocznej przerwie spowodowanej przez pandemię koronawirusa. Liczny udział rolników, służby agrotechnicznej, organizacji wiejskich z 8 sołectw gminy i miejscowości ościennych oraz pobliskiego Rzeszowa, liczna grupa zespołów artystycznych miejscowych z GCKSiR (500 osób działających w 11 zespołach artystycznych), gościnnie występujący zaprzyjaźniony zespół regionalny z Małopolski „Lipniczanie” – to tylko niektóre atrakcje święta rolniczego. To dowód, że ludzie pragną integracji, że możliwość wspólnotowych działań daje szczęście, zadowolenie i aprobatę społeczną.
Po Mszy św. delegacje gmin w uroczystej paradzie udały się na miejsce obchodów dożynkowych. Może i staroświecko, ale tradycyjnie, furmankami zaprzężonymi w konie z powożącymi furmanami. Konie i wozy udekorowano okolicznościowo, a na nich umieszczono wieńce dożynkowe i inne akcesoria rolnicze: cepy, kosy, sierpy, koszyki. Banderia konna na przedzie dodawała uroku. Toż to żywa tradycja! A ludzie powożący – pasjonaci mieszkańcy gminy i okolicznych wiosek, bezinteresownie uczestnicząc w uroczystościach kulturalnych, rocznicowych i innych spełniali nie tylko swe pasje, ale kultywując tradycje – uczyli innych przywiązania do tradycji i polskości.
Oficjalne i serdeczne powitania
Oficjalnego otwarcia imprezy dokonał dyrektor GCKSiR Gminy Świlcza zs. w Trzcianie Adam Majka. Ten doświadczony merytorycznie i praktycznie konferansjer wszelkich imprez artystycznych w gminie prowadził uroczystość sprawnie i rzeczowo oraz dowcipnie. Serdeczne powitania na wstępie skierował do wszystkich zebranych, by jednak później wyszczególnić niecodziennych. gości.
Symbole tegorocznych plonów – dorodny bochen świeżego poświęconego chleba z rąk starostów tegorocznych dożynek: Barbary i Tomasza Salach z sołectwa Rudna Wielka Wielkiej otrzymał wójt Adam Dziedzic wraz z małżonką Renatą. Odbierając ozdobiony kunsztownie bochen ze czcią go ucałował i powiedział do zgromadzonych: Z pokorą, szacunkiem, wdzięcznością Bogu i Ludziom odbieram ten bochen chleba jako symbol braterstwa. Chcę się tym chlebem podzielić ze wszystkimi mieszkańcami mojej Gminy. Chciałbym, i zapewniam, że robię wszystko, by był to podział sprawiedliwy. Życzę Państwu i sobie, by nikomu z nas nigdy tego chleba nie zabrakło.
Wójt Adam Dziedzic wygłosił tradycyjne przemówienie okolicznościowe. Oprócz podziękowań dla ludzi rolniczego trudu przywołał krótko historyczne fakty związane z tradycjami rolniczymi i historią naszej Ojczyzny. Wójt Gminy, podczas przemówienia zaznaczył, że: Tradycja dożynek miała od dawna wymiar szczególny, od obfitości zebranych płodów rolnych zależał byt i dostatek każdej wiejskiej rodziny. Zwrócił również uwagę na to, jak bardzo zmieniła się od tego czasu polska wieś, w której mało jest ludzi żyjących z pracy na roli. Naszym obowiązkiem jest umiejętność dostrzegania tych przemian i budowania nowego oblicza naszych miejscowości w zgodzie i wzajemnym poszanowaniu. Podkreślił na zakończenie, że szacunek do pracy i chleba to zakorzenione w naszej tradycji wartości, które należy podtrzymywać. Wzajemne świętowanie ma na celu jednoczyć społeczność lokalną i dawać wyraz poszanowania ciężkiej pracy rolników.
Tradycyjne słowa, poważny nastrój, ich waga i stanowczość spowodowały gromkie brawa widowni.
Dodam, dla wyjaśnienia, że p. T. Salach jest radnym Rady Gminy III kadencji i sołtysem Rudnej Wielkiej I kadencji. Pani Barbara jest pielęgniarką. Wspólnie gospodarują na 7 ha ziemi, uprawiając zboża ozime i jare oraz rośliny okopowe. Wspólnie wychowują trójkę wspaniałych dzieci.
Długo trwała ceremonia krojenia chleba i częstowania nim wszystkich zgromadzonych na dożynkach. W tej ceremonii pomagali wójtostwu starostowie. Zadbano jednak o sanitarne (dosłownie i w przenośni) środki odkażające, bowiem i w kościele, i na terenie dożynkowym padły głośne komunikaty – przypomnienia. Oto one:
Starosta Rzeszowski umożliwił chętnym przyjęcie szczepionki przeciw Covid-19 w specjalnie zorganizowanym punkcie szczepień przy stadionie sportowym – miejscu Dożynek. Gminnych, w godz. 15.30 – 19.00. Równocześnie obok punktu szczepień zlokalizowano punkt Narodowego Spisu Powszechnego Obywateli, gdzie przy pomocy rachmistrzów spisowych można było wykonać obywatelski pożyteczny obowiązek.
Na Dożynki przybyli liczni goście. Wśród nich byli:
- Wójt Gminy Świlcza Adam Dziedzic z małżonką Renatą,
- Zastępca Wójta Gminy – Sławomir Styka z Małżonką,
- Księża: Proboszcz parafii w Rudnej Wielkiej dr Wacław Sopel, proboszcz parafii w Mrowli ks. Ryszard Tokarz,
- Mieczysław Kasprzak – poseł na Sejm RP z Podkarpacia, działacz PSL,
- Zbigniew Micał – Przewodniczący Klubu PSL w Radzie Powiatu Rzeszowskiego,
- Radni Rady Powiatu Rzeszowskiego: Tomasz Wojton – Przewodniczący Rady Powiatu Rzeszowskiego, Tadeusz Pachorek – członek Zarządu RPR, Sławomir Miłek,
- Dyr. Zakładu Karnego w Rzeszowie mjr Krzysztof Kulczycki z małżonką Aliną,
- Kierownik Posterunku Policji w Świlczy zs. w Trzcianie Mateusz Jarosz,
- Radni Gminy Świlcza: Przewodniczący RG Piotr Wanat z Małżonką, Barbara Buda – Wiceprzewodnicząca RG, Tomasz Biały – Wiceprzewodniczący RG, Natalia Skuba-Więcław, Wiesława Szczepanik, Mieczysław Leja, Andrzej Kozdęba, Elżbieta Oczoś, Damian Trala, Mariusz Wojton, Tomasz Salach, Tomasz Gazda, Paweł Piela, Marcin Czech, Zbigniew Nowak,
- Pracownicy UG: skarbnik Natalia Gawron, sekretarz – Wojciech Słowik,
- Dyrektorzy organizacyjnych jednostek samorządowych: Benedykta Piątek, Anna Gniewek-Marek, Dorota Madej, Eliza Oleszak,
- Dyrektorzy jednostek oświatowych samorządowych i niepublicznych,
- Pracownicy Lasów Państwowych, Nadleśnictwa Głogów Młp.: Piotr Brewczyński i Bernard Dworak,
- Sołtyski i Sołtysi sołectw gminy jako współorganizatorzy dożynek,
- Prezesi i Przewodniczący Organizacji Społecznych, Stowarzyszeń z Gminy Świlcza tj: OSP – dh Tomasz Kwoka prezes ZOG ZOSP RP w Świlczy, RG KGW Maria Nowożeńska,
- Stowarzyszenie Kobiet Wiejskich – Zdzisława Wojnowska-Skóra,
- Towarzystwo Przyjaciół Trzciany – Jan Czech, Towarzystwo Przyjaciół Świlczy – Artur Szary, Towarzystwo Miłośników Ziemi Bratkowickiej – Celina Homa, Stowarzyszenie „Wspólnie dla Rudnej Wielkiej” – Olga Rusin-Przywara, prezesi i członkowie zarządu LKS,
- szczególni goście to Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Lipniczanie” z Małopolski pod kierownictwem instruktor Marii Jaworeckiej zaprzyjaźniony z zespołami: „Pułanie” i Grupą Obrzędową im. M. i J. Dziedziców.
Podczas uroczystości głos zabrał zaproszony gość, poseł do Sejmu RP kilku kadencji z zawodu ekonomista Mieczysław Kasprzak. W swoim wystąpieniu podkreślił istotną rolę rolnictwa w sektorze gospodarki oraz główne przesłanie dożynek – dziękczynienie za tegoroczne plony oraz hołd dla ciężkiej pracy rolników. Tak określił cel wizyty. Wyraził także nadzieję na poprawę jakości życia rolników i producentów rolnych.
Kultura, gdy odrywa się od źródła – usycha
(K. Penderecki)
Program imprezy bogaty był m.in. w muzyczne oraz taneczne występy ludowych zespołów. Z muzyką i przyśpiewkami w tle przybyli goście mogli podziwiać swoistą wystawę tegorocznych gminnych wieńców dożynkowych. Było ich 10.
Wieńce były tradycyjne i nowoczesne, podobne ozdoby i kształty. Pomysłowość autorek, bo zazwyczaj były one członkiniami KGW nie zna granic. Dlatego można było zobaczyć święte obrazy w tle zbóż, kłosów, ziaren pszenicznych i kwietnych wieńców. Makiety kościoła, kombajnu, figurki przydrożnej czy symboli religijnych – oto pomysły twórców grup wieńcowych. Widać jednak, że „modernizacja życia gospodarczego, wkraczanie nowoczesnej techniki, postęp oświaty, otwarcie szerokie wsi dla kultury masowej” (J. Bursta) ma swe złe i dobre strony. Zanikła bezpowrotnie różnorodna, kolorowa i bogata obrzędowość życia wiejskiego. Dziś grupy wieńcowe – to eleganckie barwnie i współcześnie ubrane z makijażami, fryzurami panie, panowie zwykle w mundurach organizacyjnych ale też – nie są to siermiężni chłopi. Nie ma młodzieży bo...? Co pozostało? Obrzęd wręczania gospodarzom dożynek chleba i dzielenie się nim.
Popisowy koncert kapeli ludowej GCKSiR pod kierownictwem Justyny Drozd-Ochał rozpoczął występy artystyczne. Przyśpiewki i gra młodych muzyków, ich widoczna radość z tego, co czynią udzielała się widowni. Dotknął ich „palec Boży” – talent – i uprawiają swoją sztukę ku zadowoleniu własnemu i innych, a także – użyteczności społecznej. Dają materialne i duchowe świadectwo dawnej kultury, stanowią część bogactwa narodowego, są przedmiotem naszej dumy narodowej. To aktywna młodzież zakochana w folklorze!
Występy Zespołu „Pułanie” (instruktorzy: Piotr Drozd i Agnieszka Draus) i Grupy Obrzędowej im. M. i J. Dziedziców (instruktor – Andrzej Świstara) mimo, że dobrze znane stałym odbiorcom kultury gminnej cechowały się precyzją i estetyką wykonawczą oraz ludową żywiołowością. Wiązanka tańców rzeszowskich z tradycyjnymi przyśpiewkami śpiewanymi „sercem” i z młodzieńczym zapałem – wywoływały burzę oklasków i wciągały do wspólnego śpiewania widzów. Obydwa zespoły z długoletnim stażem artystycznym i sporą liczbą tytułów honorowych, głównych nagród, wyróżnień, dyplomów, podziękowań, wydawnictw płytowych i zwartych – są ambasadorami tradycji ludowych sołectw gminy Świlcza. Ich praca jest składową częścią kultury społeczeństwa i za to winniśmy im podziękowania.
W części artystycznej gościnnie i bezinteresownie wystąpił na deskach scenicznych podczas dożynek zaprzyjaźniony od wielu lat z naszymi zespołami GCKSiR Zespół Regionalny „Lipniczanie” z Lipnicy Wielkiej, woj. małopolskie. Przywieźli ze sobą wspaniały repertuar, tańce Lachów sądeckich, przyśpiewki góralskie i... przyjazne „serca”. Dziesięć par tanecznych: 4 seniorów, 6 młodzieży i kapela ludowa zawojowało w mig publiczność. Grają, śpiewają, tańczą w zespole od 1969 r. Kieruje nimi od kilkunastu lat instruktor Maria Jaworecka. Dorobek artystyczny i nagrody oraz wyróżnienia na szczeblu kraju i poza granicami – trzeba by długo spisywać. Śpiew, którym się wyróżniają rozbrzmiewa u nich zarówno w wiejskich domach, kościele, podczas pracy na roli, na weselach, spotkaniach towarzyskich, uroczystościach, o każdej porze dnia i roku. Nic dziwnego, że jedna z przyśpiewek porwała widzów, błyskawicznie scena stała się za ciasna, a niektóre pary tańczyły i śpiewały na płycie boiska.
Fascynacja kulturą i zwyczajami, obrzędami wynika u miłośników folkloru z przekonania o nieprzemijających wartościach tkwiących w tradycji oraz prawdziwym bogactwie duchowym. Muzyka, śpiew, taniec uskrzydla wykonawców i animatorów działalności kulturalnej. Dziękujemy im za to.
Dożynki Gminne były także okazją do podziękowań tym, których nieoceniona bezinteresowna pomoc i zaangażowanie w życie kulturalne lokalnego środowiska oraz Gminy Świlcza jest wsparciem w organizacji wydarzeń artystycznych i patriotycznych. Uświetniają je bowiem pokazami konnymi. Ich pasja, pielęgnowana latami i przekazywana przez pokolenia jest niezwykle cennym elementem, spoiwem międzyludzkim, ale i ciężką pracą, którą codziennie wytrwale podejmują. Słowa podziękowania i pamiątkowe dyplomy otrzymali: Baran Katarzyna, Dworak Andrzej, Fedko Stanisław, Lubas Łukasz, Łagowski Kazimierz, Majka Aneta, Majka Konrad, Majka Krzysztof, Majka Patryk, Majka Rafał, Majka Zygmunt, Mazepa Małgorzata, Micał Janusz, Molenda Jan, Molenda Martyna, Molenda Nicola, Surowiec Gabriela.
Dożynkowe uroczystości zakończyły się późnym wieczorem. Nie sposób opisać je szczegółowo. Co nie zostało zapisane niech uzupełni bogata wyobraźnia naszych czytelników.
Zakończenie, podziękowania organizatorów
Podziękowania serdeczne za przygotowanie i zrealizowanie trudnego przedsięwzięcia logistycznego „Święta Plonów” – złożył wójt Adam Dziedzic.
– Dożynki w życiu Gminy Świlcza zawsze są piękną i niepowtarzalną uroczystością. To hołd dla rolników i ich ciężkiej pracy, ale też wielkie przeżycie dla wszystkich przygotowujących wieńce oraz każdy szczegół tego wielkiego przedsięwzięcia. Gminne dożynki to okazja do zaprezentowania dorobku lokalnych społeczności i wspaniały przykład dbania o kulturalny dorobek naszych przodków. W obecnych czasach nabiera wyjątkowego znaczenia – dziękuję za to wszystkim z całego serca – mówił m.in.
Bez licznego zaangażowania ludzi dobrej woli nie byłaby możliwa tak ogromna impreza. Dla organizatorów było wielkim zaszczytem i dumą współpracować ze wszystkimi zaangażowanymi. Liczymy, że ta współpraca będzie kontynuowana. Oby nie zabrakło nam wszystkim sił i zdrowia w każdym dniu trudnej i odpowiedzialnej pracy, wszak „cokolwiek Ojczyzny się tyczy, od niepamięci uchrońmy”.
Podziękowanie dołączone przez dyr. GCKSiR Gminy Świlcza zs. w Trzcianie Adama Majkę
Gminne dożynki to wielkie przedsięwzięcie organizacyjne. To praca wielu ludzi i instytucji. Jego rozmach, atrakcje i bogaty program nie byłby możliwy bez licznego zaangażowania wolontariuszy. To dzięki nim przygotowaliśmy interesujący program. Z całego serca chcielibyśmy za to podziękować. Tą drogą, w imieniu własnym, samorządu, a także mieszkańców Gminy składam podziękowanie wszystkim zaangażowanym za wkład finansowy i rzeczowy, bezinteresowną pracę społeczną wykonywaną przez Państwa na rzecz przygotowania dożynek gminnych. Państwa postawa świadczy o autentycznym przywiązaniu do tradycyjnego obrzędu Święta Plonów, a także przypomina całej wspólnocie mieszkańców Gminy Świlcza o szlachetnym etosie pracy społecznej. Życzę Państwu zdrowia, niesłabnącej motywacji do dalszych działań na rzecz rozwoju naszej Małej Ojczyzny. Podziękowanie imienne składam następującym osobom:
- Pani Helenie Batóg – Przewodniczącej Koła Gospodyń Wiejskich w Rudnej Wielkiej wraz z członkiniami za przygotowanie stołu szwedzkiego dla zaproszonych gości oraz grup wieńcowych,
- Panu Rafałowi Wójcikowi – Prezesowi Ochotniczej Straży Pożarnej Rudna Wielka oraz wszystkim druhom za pomoc w organizacji,
- Panu Łukaszowi Kłeczkowi – Prezesowi LKS Rudnianka Rudna Wielka oraz wszystkim członkom za pomoc w organizacji,
- Pani Oldze Rusin-Przywarze – Prezesowi Stowarzyszenia Wspólnie dla Rudnej Wielkiej,
- Państwu Barbarze i Tomaszowi Salachom – Starostom Dożynek,
- Pani Anecie Majce oraz Panu Rafałowi Drausowi za pomoc w organizacji przedsięwzięcia,
- szczególne słowa podziękowania kieruję na ręce Panów: Zygmunta Majki, Rafała Majki i Jana Molendy za uświetnienie dożynek powozami konnymi,
- organizatorem Gminnych Dożynek 2021 było Gminne Centrum Kultury, Sportu i Rekreacji w Świlczy z siedzibą w Trzcianie oraz organizacje społeczne sołectwa Rudna Wielka. Z tego miejsca słowa podziękowania kieruję na ręce moich pracowników za trud włożony w przygotowanie tak pięknego święta.
Zofia Dziedzic
Fot. Anna i Paweł Styka
Zapraszamy do relacji zdjęciowej:
