Akcja „Burza” była wojskową operacją zbrojną AK w 1944r. przeciw wojskom niemieckim w końcowej fazie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej. Cykl rocznicowych i świątecznych imprez otworzyło zorganizowanie i prezentację wystawy sprzętu wojskowego, defilada banderii konnej, gawędy historyczne i biesiada żołnierska przy ognisku. W niedzielę 25 lipca br. jeszcze więcej atrakcji przygotowali Organizatorzy.
W sobotę 24 lipca 2021r. około godz. 19.00, do parku podworskiego w Bratkowicach, przybyli licznie mieszkańcy wraz z rodzinami. Z wielkim zaciekawieniem zwiedzali niecodzienną wystawę sprzętu wojskowego i uzbrojenia z okresu II wojny światowej. Można było zobaczyć m.in. pojazdy opancerzone, motocykle, samochody, lekkie działa i inny sprzęt. Organizatorem tej interesującej wystawy było Podkarpackie Stowarzyszenie Miłośników Militariów oraz grupa Rekonstrukcji Historycznej 545. Sperr-Division. Narratorem tej historycznej inscenizacji był dr hab. Andrzej Olejko z Uniwersytetu Rzeszowskiego specjalizujący się w historii wojskowej.
Zwiedzający plenerową wystawę militariów mieli okazję zapytać organizatorów o ciekawostki dot. min. rodzaju eksponowanego sprzętu. Najbardziej zainteresowanymi zwiedzającymi były dzieci. Można było dotknąć sprzętu, a nawet wejść do środka pojazdu. Jak powiedział jeden z dziadków – ta wystawa to ciekawa lekcja historii nie tylko dla małych dzieci. Odbywając służbę wojskową kilkadziesiąt lat temu – dodał, przyznam się, że nie widziałem takiego sprzętu z okresu II wojny światowej, dlatego wystawę oglądam z zaciekawieniem, a przy okazji tłumaczę wnukowi do czego ten sprzęt służy.
Bardzo ciekawym punktem programu pierwszego dnia obchodów akcji „Burza”, była widowiskowa prezentacja banderii konnej, złożonej z jeźdźców konnych z miejscowości m.in. Trzciana, Rzeszów-Przybyszówka, Świlcza i Rudna Wielka. Do Bratkowic przybyli w asyście samochodów strażackich m.in. z OSP Bratkowice i Trzciana. Na trasie przejazdu banderia zatrzymywała się, by mieszkańcy mogli podziwiać okazałe konie i niecodziennych jeźdźców – partyzantów. Przy okazji wręczano mieszkańcom zaproszenia na uroczystość rocznicowa AK. Dowódcą historycznej banderii był Krzysztof Majka z Świlczy. Wśród jeźdźców konnych był Jan Molenda – były sołtys Przybyszówki. Na jego pięknym rumaku było oryginalne siodło skórzane z okresu II wojny światowej, na którym był widoczny otwór zrobiony szablą podczas ułańskiej szarży. Na pięknym rumaku wraz z jeźdźcami przybył taż Kazimierz Łagowski – sołtys Trzciany. Jeźdźcy, mężczyźni i kobiety, wszyscy ubrani na wzór oddziału partyzanckiego AK z biało-czerwonymi opaskami na rękawach i atrapami broni palnej. Wśród kobiet na koniach doskonale prezentowała się Małgorzata Mazepa – dyrektorka Szkoły Podstawowej w Rudnej Wielkiej i inne młode kobiety np. wnuczka J. Molendy. Trzeba przyznać, że w naturalnej scenerii parku, jeźdźcy konni prezentowali się bardzo widowiskowo, za co otrzymali gorące brawa od publiczności. Po prezentacji można było porozmawiać z jeźdźcami, zrobić sobie pamiątkowe zdjęcie, a nawet posiedzieć na koniu. Pokaz bardzo podobał się publiczności nie tylko tej najmłodszej. Mieszkańcy bardzo dziękują organizatorom za widowiskową prezentację banderii konnej, stosownie do rangi tej patriotycznej uroczystości rocznicowej.
SPOTKANIE Z HISTORIĄ
Bardzo interesującą częścią sobotniego wieczoru była prezentacja multimedialna pt. „Operacja „Burza” zgrupowania AK Rzeszów”, starannie przygotowana i perfekcyjne prowadzona przez Artura Szarego – ml. inspektora Związku „Strzelec”, a jednocześnie historyka i dyrektora Szkoły Podstawowej w Trzcianie. Przybliżył on słuchaczom znane i nieznane fakty historyczne sprzed ponad siedemdziesięciu lat, dotyczącej słynnej akcji „Burza” w okresie II wojny światowej, która na terenie Bratkowic i okolicznych miejscowości trwała 8 dni od 26 lipca do 2 sierpnia 1944r. Artur Szary przypomniał też ważne fakty z przebiegu działań akcji „Burza”, m.in. krwawej potyczki akowców z Niemcami, podczas której poległo kilku miejscowych partyzantów AK. Wspomniał też o bestialskim zamordowaniu przez hitlerowców 9. akowców z Bratkowic na obrzeżach sąsiedniej Trzciany w dniu 27 lipca 1944r.
Ta wyjątkowo interesująca prelekcja multimedialna przyciągnęła wielu słuchaczy z całymi rodzinami. Wśród nich byli strzelcy i orlęta ze Związku „Strzelec”, działającego przy SP n1 w Bratkowicach oraz rodziny pomordowanych i poległych akowców. Ale najważniejszymi osobami podczas tego historycznego spotkania, które zaszczyciły swoją obecnością byli m.in. żołnierze AK – kombatanci, uczestnicy akcji „Burza”, świadkowie tamtych tragicznych wydarzeń. Należą do nich: mjr Józef Lis ps. „Tajfun” (99 lat) z sąsiedniej Trzciany, dowódca grupy dywersyjnej (bojówki) AK, działającej w Zgrupowaniu III Rzeszów-Zachód na terenie Bratkowic i okolicznych miejscowości oraz por. Tadeusz Władysław Lutak (104 lata) ps. „Pancerz” ze Strzyżowa, jeden z nielicznych żyjących uczestników wojny obronnej 1939 r. oraz aktywnych żołnierzy AK konspiracji niepodległościowej czasu wojny. W pierwszych latach powojennych T. Lutak mieszkał wraz z żoną u swojego szwagra w Bratkowicach, skąd przeprowadził się do Strzyżowa, gdzie obecnie mieszka.
Słowa najwyższego uznania należą się Arturowi Szaremu, nie tylko za profesjonalne przygotowanie i prowadzenie prezentacji historycznej, ale przede wszystkim za umiejętność konwersacji z wiekowymi kombatantami. Z wielkim szacunkiem zachęcał ich, by opowiedzieli o swoich wspomnieniach z burzliwego okresu okupacji hitlerowskiej i konspiracyjnej walce o wolną i niepodległą Ojczyznę. Byli akowcy, zarówno mjr J. Lis, jak i T. Lutak, mimo sędziwego wieku z niezwykła dokładnością opowiadali o swojej działalności w podziemnych strukturach Armii Krajowej i osobistych przeżyciach. Wspomnienia por. T. Lutaka np. przeplatane były sporą dawką dobrego humoru. Nic więc dziwnego, że jego ciekawe wypowiedzi wynagradzane były gromkimi oklaskami. Bardzo interesujące i mądre wypowiedzi obu wiekowych kombatantów, uzupełniano wspólnym śpiewem pieśni patriotycznych i biesiadnych. Atmosfera tego historycznego spotkania pokoleń była tak przyjazna i serdeczna, że por. T. Lutach zdecydował się zaśpiewać solo kilka piosenek partyzanckich i biesiadnych, jakie śpiewał z kolegami podczas partyzanckich zgrupowań w ostępach leśnych. Mimo, ze płonące obok ognisko stwarzało odpowiedni klimat do dalszych wspólnych rozmów i wspomnień, ale o godz. 21.00 zrobiło się już ciemno i trzeba było zakończyć to wspólne spotkanie. Trzeba przyznać, że to był udany sobotni wieczór. Adam Majka – dyrektor GCKSiR, jako organizator, zadbał o to, by prelekcja multimedialna (gawęda historyczna) odbyła się w odpowiedniej naturalnej scenerii bratkowickiego parku.
GŁÓWNE OBCHODY ROCZNICOWE
Niedziela 25 lipca 2021r, była drugim dniem uroczystych obchodów 77. rocznicy akcji „Burza” w Bratkowicach. Tuż przed rozpoczęciem mszy św. w miejscowym kościele parafialnym pw. św. Jana Chrzciciela, w centrum wsi przed obeliskiem ku czci pomordowanych i poległych żołnierzy AK, delegacja w składzie: Marcin Czech i Andrzej Kozdęba – radni gminy oraz Ryszard Franczyk – sołtys Bratkowic na czele z Adamem Dziedzicem – Wójtem Gminy Świlcza, złożyła wiązankę kwiatów. O godz. 11.00 w kościele koncelebrowana była uroczysta Eucharystia, której przewodniczył ks. kan. Józef Książek – proboszcz parafii w asyście ks. Zdzisława Sawki – rodaka. Podczas mszy św. modlono się wspólnie za żołnierzy AK pomordowanych i poległych w walce o wolność i niepodległość Polski oraz w intencji Ojczyzny. Okolicznościową homilię wygłosił ks. J. Książek.
We mszy św. uczestniczyli, oprócz parafian, zaproszeni goście m.in. Marcin Warchoł – wiceminister sprawiedliwości, Sekretarz Stanu, pełnomocnik rządu ds. praw człowieka, Adam Dziedzic – Wójt Gminy Świlcza, Wojciech Słowik – Sekretarz Urzędu Gminy Świlcza, Tomasz Wojton – przewodniczący Rady Powiatu Rzeszowskiego, Tadeusz Pachorek – członek Zarządu Rady Powiatu, Sławomir Miłek – radny Rady Powiatu, kpt. Wojciech Łątka – zastępca dyrektora Zakładu Karnego w Rzeszowie, Marek Strączek, Jacek Magdoń i Piotr Panek – st. inspektorzy Związku „Strzelec”, st. chor. sztab. Jacek Mokrzycki -- 21 Batalion Logistyczny w Rzeszowie, Ryszard Franczyk – sołtys Bratkowic, radni gminy Świlcza. przedstawiciele lokalnych organizacji społecznych (OSP, TNZB, KGW), dyrektorzy placówek oświatowych. Nabożeństwo uświetnił udział w nim pocztów sztandarowych m.in. Jednostki Strzeleckiej 2021 im. Leopolda Lisa - Kuli w Rzeszowie, 21 Brygady Logistycznej w Rzeszowie, Ochotniczej Straży Pożarnej w Bratkowicach i miejscowej Szkoły Podstawowej nr 2 im. Jana Pawła II. Liturgię mszy św. ubogacili m.in. Chór Męski „Resonantae” z GCKSiR oraz Strażacka Orkiestra Dęta z Domu Kultury w Ropczycach.
UROCZYSTOŚĆ NA CMENTARZU PARAFIALNYM
Po nabożeństwie wszyscy w zwartej kolumnie na czele z Orkiestrą Dętą i Kompanią Honorową 21 Batalionu Logistycznego z Rzeszowa oraz pocztami sztandarowymi – przeszli na miejscowy cmentarz parafialny. Tu odbyło się uroczyste poświecenie odrestaurowanego w 2020r. pomnika – zbiorowej mogiły, w której spoczywają pomordowani i polegli żołnierze AK z Bratkowic. Wartę honorową przed zbiorowa mogiłą pełnili żołnierze 21 Batalionu Logistycznego w Rzeszowie. Ceremonii poświęcenia dokonał ks. kan. Józef Książek w asyście ks. Zdzisława Sawki. Uroczystość na cmentarzu prowadził mł. Insp zs Artur Szary. Okolicznościowe przemówienie wygłosił m.in. Adam Dziedzic –Wójt Gminy Świlcza, który nawiązał do historycznych wydarzeń związanych z akcją „Burza” oraz do krótkiej historii bratkowickich pomników wzniesionych ku czci pomordowanych i poległych miejscowych żołnierzy AK. Okolicznościową, rzeczową mowę wygłosił również Marcin Warchoł – wiceminister sprawiedliwości. Po okolicznościowych przemówieniach odbył się uroczysty apel poległych, który prowadziła por. Elżbieta Pawlos - 21 Batalion Logistyczny w Rzeszowie. Po tej uroczystej ceremonii, Kompania Honorowa 21 Batalionu Logistycznego w Rzeszowie, oddała trzy salwy honorowe. Następnie poszczególne delegacje złożyły przed zbiorową mogiłą wieńce i wiązanki kwiatów. Podczas uroczystości na cmentarzu obecne były rodziny pomordowanych i poległych akowców.
REKONSTRUKCJA HISTORYCZNA BITWY
Dalsza część obchodów rocznicowych akcji „Burza” odbyła się na terenie parku podworskiego. Tu na wydzielonym specjalnie terenie parku, zgromadzili się licznie mieszkańcy Bratkowic i okolicznych miejscowości z rodzinami. Z podziwem i zainteresowaniem obserwowali rekonstrukcję zbrojnej bitwy partyzantów AK i żołnierzy sowieckich z hitlerowcami.
Oto opis sytuacji widowiska rekonstrukcyjnego. Na pierwszym planie widać było okopy obronne, a w nich żołnierze niemieccy uzbrojeni w karabiny maszynowe, lekkie działo i pojazd opancerzony. Z zamaskowanych odpowiednio stanowisk bojowych, obserwowali przez lornetki zbliżających się z naprzeciwległego „lasu”, żołnierzy sowieckich. W pobliskim lesie był oddział partyzantów AK. I zaczęło się ostrzeliwanie z obu stron. W wyniku ostrzału artyleryjskiego i z karabinów maszynowych przez Niemców, zastrzelonych i rannych zostało kilku żołnierzy sowieckich i partyzantów AK. To samo działo się po stronie niemieckiej. Pojedyncze głośne wystrzały z dział i pojazdów opancerzonych oraz serie z karabinów maszynowych obu walczących stron, powodowały, że trafiony pociskiem drewniany budynek zaczął się palić. Na placu boju - dużo dymu. Jeden z sowieckich pojazdów opancerzonych został trafiony pociskiem z niemieckiego działa i zaczął płonąć. Dwóch sowieckich żołnierzy w porę zdołało opuścić pojazd, niestety, jeden z nich po chwili został zastrzelony przez Niemców. Żołnierze sowieccy wycofali się, by po chwili zaatakować ponownie, ze zdwojoną siłą. Dołączyli do nich partyzanci AK. Akcja stawała się coraz bardziej dramatyczna. Rosjanie trafili z działa w niemiecki transporter opancerzony. Niemcy uciekali z płonącego pojazdu i dołączyli do swoich kolegów broniących się w okopie. Żołnierzom niemieckim zaczynało brakować amunicji. Zaczynali się denerwować. Nie mieli się czym bronić. Sytuacja stawała się coraz bardziej dramatyczna, a dla hitlerowców beznadziejna… Skończyła się amunicja. Niemcy zabierali broń swoim zabitym kolegom. Jeden z niemieckich żołnierzy będących w desperacji strzelał ostatnim nabojem do swojego kolegi, zabijając go. Rzucił broń na ziemię, wyciągnął bagnet i ruszył w amoku naprzeciw atakującym żołnierzom sowieckim i partyzantom AK. Po kilku krokach dosięgła go kula, padł na ziemię. Nacierający żołnierze sowieccy i partyzanci AK zajęli pozycje niemieckie. Weszli do okopów i widząc zabitych żołnierzy niemieckich, zabrali im broń. Jeden z oficerów sowieckich zabrał mapnik zabitemu oficerowi niemieckiemu.
I tak zakończyła się pełna dramatyzmu i silnych wrażeń akcja bitewna, zainscenizowana przez historyczną grupę rekonstrukcyjną 545. Sperr- Division.
Po chwili na „pole bitwy” weszli miejscowi strażacy, by dogasić tlące się jeszcze resztki drewnianej atrapy budynku.
I tu – refleksja. Rekonstrukcje historyczne służą nie tylko krzewieniu wiedzy historycznej, ale też ochronie pamięci, tradycji i wartości narodowych. Działania rekonstruktorów uczą Polaków szacunku dla przeszłości i uświadamiają im znaczenie tejże dla teraźniejszości i przyszłości, przywracają im dumę narodową z dokonań przodków, wzmacniają poczucie historycznej tożsamości i jedności narodu. Dla wielu słowo „patriotyzm” przestaje być pustym hasłem. Rekonstrukcje historyczne są zjawiskiem potrzebnym, zasługującym na aprobatę i upowszechnianie.
Po „bitwie” organizatorzy zaprosili wszystkich chętnych na wojskową grochówkę, napoje chłodzące i lody. Część widzów skorzystało z okazji, by zrobić sobie zdjęcie pamiątkowe z „żołnierzami” poszczególnych grup rekonstrukcyjnych. A wieczorem około godz. 19.00 mieszkańcy Bratkowic wraz z rodzinami przyszli na miejscowy stadion sportowy, by wysłuchać koncertu grupy muzycznej” Sekend”i nieco potańczyć...
PODZIĘKOWANIE
-„To był piękny i udany lipcowy weekend” - mówili uczestnicy dwudniowych obchodów 77. Rocznicy akcji „Burza”.
Wielkie podziękowanie należy się Adamowi Dziedzicowi – Wójtowi Gminy, za szczególny udział w organizacji tej patriotycznej uroczystości i godne w niej uczestniczenie wraz ze swoją małżonką Renatą Można by rzec krótko : Tak przypomina się i uczy historii naszej Ojczyzny..
Słowa szczególnego podziękowania za zorganizowanie uroczystości należą się Adamowi Majce – dyrektorowi GCKSiR i jemu podległym Pracownikom, którzy włożyli ogromny wysiłek i ciężką pracę w organizację dwudniowej uroczystości. Nie znam takiego dyrektora, jak A. Majka, który z tak wielkim zaangażowaniem i determinacją,” zakasał rękawy” i pracował ciężko, po to, by uroczystość plenerowa wypadła jak najlepiej, a mieszkańcy byli zadowoleni. I udało się, bo została ona zorganizowana i przeprowadzona perfekcyjnie.
Słowa podziękowania należą się także Związkowi Strzeleckiemu „Strzelec” Józefa Piłsudskiego w Rzeszowie za wkład pracy w organizację obchodów rocznicowych akcji „Burza”, Podkarpackiemu Stowarzyszeniu Miłośników Militariów w Rzeszowie, za zorganizowanie i sprawne przeprowadzenie rekonstrukcji historycznej z działań militarnych z okresu II wojny światowej z udziałem Grupy Rekonstrukcji Historycznej 545. Sperr-Division. Podziękowanie należy się również strażakom z jednostek OSP Bratkowice i Trzciana, którzy zabezpieczali teren parku podczas przebiegu tej plenerowej imprezy, a bratkowickim strażakom dodatkowe słowa uznania za odpowiednie zabezpieczanie terenu w czasie rekonstrukcji działań militarnych. Szczególne słowa podziękowania skierowane są do pań, które w kuchni miejscowego Przedszkola Publicznego, ugotowały smaczną grochówkę (według wojskowego przepisu kulinarnego), a paniom z bratkowickiego Koła Gospodyń Wiejskich za jej rozdanie uczestnikom imprezy plenerowej. Wydano ponad 500 porcji.” Grochówka była wyśmienita”, tak stwierdziła zdecydowana większość smakoszów. Mieszkańcy Bratkowic jeszcze raz dziękują wszystkim organizatorom tej dwudniowej uroczystości patriotycznej.
Wł. Kwoczyński
Zapraszamy do relacji zdjęciowej:
Dzień 1
Dzień 2
